Cấu trúc điều khiển trong Python: Hướng dẫn chi tiết cho người mới bắt đầu

Cấu trúc điều khiển là một phần quan trọng trong lập trình Python, giúp điều hướng luồng thực thi của chương trình. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về câu lệnh điều kiện (if, elif, else), vòng lặp (for, while) và lệnh điều khiển vòng lặp (break, continue).

1. Câu lệnh điều kiện (if, elif, else)

Câu lệnh điều kiện giúp chương trình quyết định thực hiện hành động nào dựa trên một điều kiện cụ thể.

Cấu trúc if

Câu lệnh if thực hiện một khối lệnh nếu điều kiện được thỏa mãn:

x = 10
if x > 5:
    print("x lớn hơn 5")

Cấu trúc if...else

Nếu điều kiện không thỏa mãn, khối lệnh trong else sẽ được thực thi:

x = 3
if x > 5:
    print("x lớn hơn 5")
else:
    print("x không lớn hơn 5")

Cấu trúc if...elif...else

Dùng để kiểm tra nhiều điều kiện khác nhau:

x = 7
if x > 10:
    print("x lớn hơn 10")
elif x > 5:
    print("x lớn hơn 5 nhưng nhỏ hơn hoặc bằng 10")
else:
    print("x nhỏ hơn hoặc bằng 5")

2. Vòng lặp trong Python

Vòng lặp giúp thực thi một khối lệnh nhiều lần cho đến khi điều kiện dừng được đáp ứng.

Vòng lặp for

Dùng để lặp qua một dãy số hoặc một cấu trúc dữ liệu có thể lặp được (list, tuple, dictionary, v.v.).

for i in range(5):
    print("Giá trị của i:", i)

Ví dụ lặp qua danh sách:

fruits = ["Táo", "Chuối", "Cam"]
for fruit in fruits:
    print(fruit)

Vòng lặp while

Vòng lặp while tiếp tục thực thi khối lệnh miễn là điều kiện còn đúng.

x = 0
while x < 5:
    print("Giá trị của x:", x)
    x += 1

3. Lệnh điều khiển vòng lặp

Lệnh break và continue giúp điều khiển luồng thực thi trong vòng lặp.

Lệnh break

Dùng để thoát khỏi vòng lặp ngay lập tức:

for i in range(10):
    if i == 5:
        break
    print(i)  # Chỉ in từ 0 đến 4

Lệnh continue

Dùng để bỏ qua lần lặp hiện tại và tiếp tục với lần lặp tiếp theo:

for i in range(5):
    if i == 2:
        continue
    print(i)  # Bỏ qua khi i = 2

Kết luận

Cấu trúc điều khiển trong Python giúp chương trình trở nên linh hoạt hơn. Việc nắm vững các câu lệnh điều kiện, vòng lặp và lệnh điều khiển vòng lặp sẽ giúp bạn xây dựng các chương trình hiệu quả hơn. Hy vọng bài viết này hữu ích cho bạn trong quá trình học lập trình Python!