BÀI 4 - GIAO THỨC MẠNG (KNTT - CS & ICT)
1. Giao Thức Mạng Là Gì?
Giao thức mạng (network protocol) là tập hợp các quy tắc giúp các thiết bị trong mạng máy tính có thể giao tiếp và truyền tải dữ liệu một cách chính xác, tin cậy.
Mỗi loại giao thức có nhiệm vụ riêng, như:
- Giao thức gửi email (SMTP).
- Giao thức nhận email (POP3, IMAP).
- Giao thức truyền tải dữ liệu trong mạng nội bộ (Ethernet).
- Giao thức nền tảng của Internet (TCP/IP).
2. Tại Sao Cần Giao Thức Mạng?
Nếu không có giao thức mạng, các thiết bị sẽ không thể hiểu nhau khi trao đổi dữ liệu, dẫn đến sai lệch hoặc mất mát thông tin. Giao thức giúp đảm bảo:
✅ Truyền dữ liệu đúng địa chỉ.
✅ Phát hiện lỗi và xử lý kịp thời.
✅ Tối ưu tốc độ truyền tải.
3. Các Giao Thức Mạng Quan Trọng
3.1. Giao Thức Ethernet – Dành Cho Mạng LAN
Ethernet là giao thức chính của mạng cục bộ (LAN), giúp các thiết bị trong mạng kết nối với nhau. Nó quy định:
🔹 Địa chỉ MAC – Mỗi thiết bị có một địa chỉ cố định.
🔹 Mã kiểm tra lỗi – Giúp phát hiện lỗi khi truyền dữ liệu.
🔹 Khung truyền tín hiệu – Dữ liệu được chia nhỏ thành từng gói để dễ xử lý.
3.2. Giao Thức TCP/IP – Nền Tảng Của Internet
TCP/IP là bộ giao thức quan trọng nhất, đảm bảo dữ liệu truyền đi trên Internet đúng cách. Nó gồm 2 phần chính:
🔹 Giao thức IP (Internet Protocol)
📌 Chức năng: Định địa chỉ và định tuyến dữ liệu.
📌 Phân loại địa chỉ IP:
- IPv4 (ví dụ:
192.168.1.1) – Dùng phổ biến nhưng có giới hạn. - IPv6 (ví dụ:
2001:db8::ff00:42:8329) – Được phát triển để mở rộng số lượng địa chỉ.
📌 Cách hoạt động:
- Nếu dữ liệu gửi trong cùng mạng LAN, chỉ cần địa chỉ MAC.
- Nếu dữ liệu gửi ra Internet, cần địa chỉ IP và phải đi qua Router.
🔹 Giao thức TCP (Transmission Control Protocol)
📌 Chức năng: Đảm bảo dữ liệu không bị mất và đến đúng ứng dụng.
📌 Cách hoạt động:
- Mỗi ứng dụng có một số cổng (port) riêng biệt (vd: HTTP dùng port 80).
- TCP chia dữ liệu thành các gói nhỏ, đánh số và gửi đi.
- Nếu có lỗi hoặc mất gói, TCP sẽ yêu cầu gửi lại.
3.3. Một Số Giao Thức Khác
✔️ HTTP (Hypertext Transfer Protocol) – Giao thức truyền tải trang web.
✔️ DNS (Domain Name System) – Chuyển đổi tên miền thành địa chỉ IP.
4. Tóm Tắt & Ứng Dụng Thực Tế
📌 Trong email: SMTP, POP3, IMAP giúp gửi và nhận thư.
📌 Trong duyệt web: HTTP, DNS giúp tải trang nhanh chóng.
📌 Trong mạng nội bộ: Ethernet giúp kết nối giữa các máy tính.
5. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
❓ Giao thức mạng có thể bị tấn công không?
✔️ Có. Hacker có thể tấn công bằng cách giả mạo địa chỉ IP, tấn công DDoS hoặc nghe lén gói tin.
❓ Làm sao để kiểm tra địa chỉ IP của mình?
✔️ Bạn có thể dùng lệnh ipconfig /all (Windows) hoặc ifconfig (Linux).
Kết Luận
Giao thức mạng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của Internet và mạng nội bộ. Hiểu rõ về chúng giúp bạn bảo mật tốt hơn và tối ưu tốc độ kết nối mạng. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy để lại bình luận nhé! 🚀
👉 Đừng quên chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích! 😊
