Cách đặt câu hỏi nghiên cứu (vấn đề kỹ thuật) trong dự án STEM và nghiên cứu khoa học
Giới thiệu
Một dự án STEM hay nghiên cứu khoa học hiệu quả luôn bắt đầu từ một câu hỏi nghiên cứu đúng. Câu hỏi này đóng vai trò như kim chỉ nam, giúp nhóm thực hiện định hướng rõ ràng về mục tiêu, giải pháp và sản phẩm.
Vậy cách đặt câu hỏi nghiên cứu (vấn đề kỹ thuật) như thế nào cho đúng, rõ ràng và có giá trị thực tiễn? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.
1. Câu hỏi nghiên cứu là gì?
Câu hỏi nghiên cứu (Research Question) là câu hỏi trung tâm mà dự án cần trả lời thông qua quá trình tìm hiểu, thử nghiệm và sáng tạo. Đây cũng được gọi là vấn đề kỹ thuật trong các dự án STEM hoặc sản phẩm sáng tạo kỹ thuật số.
Câu hỏi nghiên cứu giúp:
- Xác định mục tiêu rõ ràng cho dự án.
- Khoanh vùng vấn đề thực tiễn cần giải quyết.
- Định hướng cho giải pháp công nghệ, kỹ thuật phù hợp.
2. Tiêu chí của một câu hỏi nghiên cứu hiệu quả
Để đặt được câu hỏi nghiên cứu chất lượng, hãy đảm bảo các tiêu chí sau:
| Tiêu chí | Mô tả |
|---|---|
| Cụ thể | Đề cập rõ ràng một đối tượng, tình huống, vấn đề thực tiễn cụ thể. |
| Khả thi | Có thể giải quyết bằng kỹ thuật, công nghệ, mô hình, sản phẩm… |
| Định hướng STEM | Liên quan đến lĩnh vực Khoa học – Công nghệ – Kỹ thuật – Toán học. |
| Không quá rộng | Tập trung vào một khía cạnh rõ ràng, không lan man. |
3. Cách đặt câu hỏi nghiên cứu (vấn đề kỹ thuật)
Bước 1: Xác định vấn đề thực tiễn
Quan sát trong cuộc sống, học tập, môi trường xung quanh.Đặt câu hỏi gợi mở như:
- Điều gì đang gây khó khăn?
- Người dùng đang cần giải pháp gì?
- Có thể áp dụng công nghệ gì để cải thiện?
Ví dụ: Học sinh quên mang dụng cụ học tập mỗi ngày → cần giải pháp nhắc nhở.
Bước 2: Chuyển vấn đề thành câu hỏi kỹ thuật
Dùng mẫu câu gợi ý:
- “Làm thế nào để…?”
- “Có cách nào để…?”
- “Bằng công nghệ gì, chúng ta có thể…?”
Ví dụ chuyển hóa:
Vấn đề: Học sinh quên mang đồ dùng học tập.→ Câu hỏi nghiên cứu: Làm thế nào để thiết kế ứng dụng nhắc học sinh chuẩn bị đồ dùng học tập mỗi sáng?
Bước 3: Xác định đối tượng và phạm vi
Câu hỏi cần ghi rõ:
- Ai là người sử dụng/đối tượng hướng tới?
- Giải pháp sử dụng công nghệ gì?
- Mức độ: sản phẩm mô hình, kỹ thuật số, vật lý, v.v.
Ví dụ:
Làm thế nào để học sinh lớp 8 có thể dùng app đơn giản để ghi nhớ lịch học hằng tuần?
4. Một số ví dụ câu hỏi nghiên cứu (vấn đề kỹ thuật)
| Chủ đề | Câu hỏi nghiên cứu ví dụ |
|---|---|
| Môi trường | Làm thế nào để lọc nước đơn giản từ vật liệu tự nhiên? |
| Công nghệ học tập | Có thể thiết kế app học từ vựng tiếng Anh bằng hình ảnh không? |
| Giao thông | Làm sao để cảnh báo xe vượt tốc độ bằng thiết bị cảm biến giá rẻ? |
| Sức khỏe học đường | Có thể lập hệ thống cảnh báo tư thế ngồi sai khi học không? |
5. Lưu ý khi đặt câu hỏi nghiên cứu
- Tránh những câu hỏi quá rộng hoặc quá lý thuyết
- Không nên hỏi những điều đã có giải pháp rõ ràng, thương mại
- Luôn gắn với thực tiễn học sinh, trường học hoặc địa phương
- Khuyến khích sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu
Kết luận
Đặt câu hỏi nghiên cứu đúng là bước nền tảng quan trọng cho mọi dự án STEM hoặc nghiên cứu khoa học kỹ thuật. Hiểu và áp dụng đúng cách đặt câu hỏi nghiên cứu (vấn đề kỹ thuật) sẽ giúp học sinh định hướng tốt hơn, triển khai sản phẩm hiệu quả hơn và dễ dàng thuyết phục người nghe khi báo cáo.
Hãy bắt đầu từ những điều gần gũi nhất – quan sát, đặt câu hỏi, và thử nghiệm để giải quyết!
