Slide 1/12
💻⚖️🌐
VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC, PHÁP LUẬT VÀ VĂN HÓA TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ
"Ứng xử văn minh trong thế giới số"
Tin học 10 | Giáo dục công dân số
Slide 2/12
🧠 PHẦN A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
⚠️
Hành vi sai trái
Các vi phạm phổ biến trong môi trường số
⚖️
Quy định pháp lý
Luật pháp và nghị định liên quan
✍️
Quyền tác giả
Bản quyền và sở hữu trí tuệ
Slide 3/12
1️⃣ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC PHÁP LUẬT VÀ VĂN HÓA ⚠️
- Đưa tin không phù hợp lên mạng
Kích động, bạo lực, hoặc lan truyền tin giả
- Công bố thông tin cá nhân hay tổ chức mà không được phép
Công bố trái phép thông tin cá nhân/tổ chức
- Gửi thư rác hay tin nhắn rắc
Tin nhắn làm phiền và có thể chứa mã độc
- Vi phạm bản quyền khi sử dụng dữ liệu và phần mềm
Sử dụng hình ảnh, video, phần mềm mà không xin phép
- Bắt nạt qua mạng
Lừa đảo, bình luận thiếu văn hóa, xúc phạm người khác
- Lừa đảo qua mạng
Các hành vi lừa đảo rất tinh vi
- Ứng xử thiếu văn hóa
Tranh luận thiếu văn hóa, không tôn trọng người đối thoại
Ví dụ thực tế:
• Học sinh chia sẻ hình ảnh bạn mà không được phép → vi phạm quyền riêng tư
• Dùng phần mềm "crack" Photoshop để học → vi phạm bản quyền phần mềm
• Học sinh chia sẻ hình ảnh bạn mà không được phép → vi phạm quyền riêng tư
• Dùng phần mềm "crack" Photoshop để học → vi phạm bản quyền phần mềm
Slide 4/12
2️⃣ MỘT SỐ QUY ĐỊNH PHÁP LÍ ĐỐI VỚI NGƯỜI DÙNG TRÊN MẠNG ⚖️
a) CÁC VĂN BẢN VI PHẠM PHÁP LUẬT ⚖️
- Luật Giao dịch điện tử (2005)
Quy định về giao dịch và chữ ký số
- Luật Công nghệ thông tin (2006)
Khung pháp lý cho hoạt động CNTT
- Luật An ninh mạng (2018)
Bảo vệ an ninh quốc gia trên không gian mạng
- Nghị định 15/2020/NĐ-CP
Quy định xử phạt hành chính trên mạng
- Quyết định 874/QĐ-BTTTT (2021)
Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội
b) CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI NGƯỜI DÙNG TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG ⚖️
- Điều 12 khoản 2 – Luật Công nghệ thông tin: Cấm "Cung cấp, trao đổi, truyền đưa, lưu trữ, sử dụng thông tin số" nhằm các mục đích sau:
- a) Chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phá hoại khối đoàn kết toàn dân.
- b) Kích động bạo lực, tuyên truyền chiến tranh xâm lược, gây hận thù giữa các dân tộc, kích động dâm ô, đồi trụy, tội ác, mê tín dị đoan, phá hoại thuần phong mỹ tục của dân tộc.
- c) Tiết lộ bí mật nhà nước, bí mật quân sự, an ninh, kinh tế, đối ngoại và những mặt khác được pháp luật quy định.
- d) Xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm, uy tín của công dân.
- e) Quảng cáo, tuyên truyền hàng hoá, dịch vụ thuộc danh mục cấm theo quy định pháp luật.
- Điều 8 khoản 1 – Luật An ninh mạng: Cấm sử dụng không gian mạng để thực hiện các hành vi sau:
- a) Hành vi quy định tại khoản 1 Điều 18 của Luật này.
- b) Tổ chức, cấu kết, xúi giục, mua chuộc, lôi kéo, đào tạo người chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
- c) Xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc, xúc phạm tôn giáo, phân biệt đối xử về giới, chủng tộc.
- d) Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại kinh tế - xã hội, cản trở hoạt động của cơ quan Nhà nước, xâm phạm quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
- e) Hoạt động mại dâm, tệ nạn xã hội, mua bán người, đăng tải thông tin dâm ô, đồi truỵ, phá hoại thuần phong mỹ tục, đạo đức xã hội.
- f) Xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội.
- Điều 101 khoản 1 – Nghị định 15/2020/NĐ-CP: Quy định xử phạt đối với hành vi vi phạm về thông tin trên mạng xã hội:
- a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân.
- b) Cung cấp, chia sẻ thông tin cổ suý các hủ tục, mê tín dị đoan, dâm ô, đồi truỵ, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc.
- c) Cung cấp, chia sẻ thông tin miêu tả tỉ mỉ hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn.
- d) Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt gây hoang mang trong Nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc.
- e) Cung cấp, chia sẻ tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc chưa được phép lưu hành.
- f) Quảng cáo, tuyên truyền, chia sẻ thông tin về hàng hoá, dịch vụ bị cấm.
- g) Cung cấp, chia sẻ hình ảnh bản đồ Việt Nam không thể hiện hoặc thể hiện sai chủ quyền quốc gia.
- h) Cung cấp, chia sẻ đường dẫn đến thông tin có nội dung bị cấm.
Hậu quả pháp lý:
Một học sinh đăng clip chế giễu giáo viên → có thể bị xử lý theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP, phạt từ 10–20 triệu đồng tùy mức độ.
Một học sinh đăng clip chế giễu giáo viên → có thể bị xử lý theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP, phạt từ 10–20 triệu đồng tùy mức độ.
Slide 5/12
3️⃣ Quyền tác giả và bản quyền ✍️
a) QUYỀN TÁC GIẢ ⚖️
- Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
- Trong Luật Sở hữu trí tuệ được Quốc hội ban hành ngày 25/6/2019, quy định rằng quyền tác giả đối với tác phẩm gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.
👤
Quyền nhân thân
• Đặt tên, công bố tác phẩm
• Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm
• Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm
💰
Quyền tài sản
• Sao chép, phân phối tác phẩm
• Sử dụng cho mục đích thương mại
• Sử dụng cho mục đích thương mại
b) Vi phạm bản quyền đối với tác phẩm tin học
- Vi phạm quyền tài sản hay quyền nhân thân đều là hành vi vi phạm bản quyền đối với tác phẩm.
- Dưới đây là một số hành vi vi phạm bản quyền phổ biến đối với tác phẩm số:
- Mạo danh tác giả.
- Công bố tác phẩm mà không được phép của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền.
- Sửa chữa, chuyển thể phần mềm hoặc dữ liệu mà không được phép của tác giả.
- Sử dụng phần mềm lậu, không mua quyền sử dụng đối với các phần mềm có trả phí.
- Phá khóa phần mềm, vô hiệu hóa các biện pháp kỹ thuật bảo vệ do chủ sở hữu thiết lập.
- Làm bản phái sinh, phân phối phần mềm (kể cả bản phái sinh) mà không được phép.
- Chiếm đoạt mã nguồn phần mềm.
- Đăng tải các tác phẩm hoặc bản phái sinh khi chưa có sự cho phép của chủ sở hữu quyền.
c) Tôn trọng bản quyền trong tin học
- Vi phạm quyền tài sản gây thiệt hại trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của chủ sở hữu và gián tiếp ảnh hưởng đến toàn bộ ngành nghề liên quan.
- Trong lĩnh vực tin học, vi phạm bản quyền có thể gây thiệt hại rất lớn cho người đầu tư vì sản phẩm số có những đặc tính sau:
- Dễ sao chép với chi phí thấp: Một công ty phải đầu tư nhiều thời gian, tiền bạc và công sức để phát triển phần mềm, nhưng kẻ sao chép có thể thực hiện chỉ trong vài phút.
- Dễ phát tán trên quy mô lớn: Khi phần mềm bị phát tán tràn lan, công ty không thể bán được sản phẩm và có thể mất toàn bộ vốn đầu tư.
- Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều quy định cụ thể, chặt chẽ nhằm xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quyền tác giả.
Hành vi vi phạm thường gặp:
• Dùng hình ảnh mạng mà không ghi nguồn
• Sao chép, tải video, nhạc mà không xin phép
• Dùng phần mềm crack
• Dùng hình ảnh mạng mà không ghi nguồn
• Sao chép, tải video, nhạc mà không xin phép
• Dùng phần mềm crack
Hậu quả:
• Mất uy tín cá nhân/tổ chức
• Có thể bị phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự
• Thiệt hại kinh tế (đền bù, phạt tiền)
• Mất uy tín cá nhân/tổ chức
• Có thể bị phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự
• Thiệt hại kinh tế (đền bù, phạt tiền)
Slide 6/9
💬 PHẦN B. CỦNG CỐ – VẬN DỤNG
🧩📝💡
Câu hỏi củng cố
3 trắc nghiệm + 4 tự luận
Slide 7/9
🧩 Trắc nghiệm
Câu 1: Đăng nhận xét xúc phạm người khác lên mạng thuộc loại vi phạm nào?
A Vi phạm đạo đức và pháp luật (xúc phạm danh dự, nhân phẩm)
B Vi phạm bản quyền
C Vi phạm quyền riêng tư
D Không vi phạm gì
Câu 2: Bình dùng phần mềm lậu nhưng "không biết là sai" — đúng hay sai?
A Đúng, vì không cố ý
B Sai, vì vi phạm bản quyền vẫn bị xử lý dù không cố ý
C Tùy trường hợp
D Chỉ sai nếu sử dụng thương mại
Câu 3: Hành vi nào sau đây KHÔNG vi phạm pháp luật?
A Chia sẻ phần mềm crack
B Đăng thông tin giả
C Tải ảnh có bản quyền về làm hình nền cá nhân
D Sao chép video để đăng lại
🏆 Điểm số: 0/3
Slide 8/9
📝 Câu hỏi tự luận
4️⃣ Nêu ví dụ về hành vi vi phạm bản quyền và hậu quả của nó.
Gợi ý đáp án:
Ví dụ: Dùng video TikTok người khác để đăng lại → bị gỡ, mất tài khoản, bị phạt hành chính.
Ví dụ: Dùng video TikTok người khác để đăng lại → bị gỡ, mất tài khoản, bị phạt hành chính.
5️⃣ Tại sao cần ứng xử có văn hóa trên mạng xã hội?
Gợi ý đáp án:
Vì mỗi lời nói, hành động đều thể hiện nhân cách và ảnh hưởng đến cộng đồng mạng.
Vì mỗi lời nói, hành động đều thể hiện nhân cách và ảnh hưởng đến cộng đồng mạng.
6️⃣ Nêu 2 nhóm quyền cơ bản của tác giả theo pháp luật.
Gợi ý đáp án:
Quyền nhân thân và quyền tài sản.
Quyền nhân thân và quyền tài sản.
7️⃣ Em sẽ xử lý thế nào nếu thấy bạn dùng phần mềm lậu?
Gợi ý đáp án:
Khuyên bạn dùng phần mềm hợp pháp miễn phí như Canva, Photopea, LibreOffice.
Khuyên bạn dùng phần mềm hợp pháp miễn phí như Canva, Photopea, LibreOffice.
Slide 9/9
🌟💻⚖️
THÔNG ĐIỆP GIÁO DỤC
"Ứng xử văn minh trên mạng không chỉ là phép lịch sự – đó là trách nhiệm của công dân số."
💻🌍
"Hãy là người dùng thông minh, tôn trọng pháp luật và sáng tạo có đạo đức."
⚖️✨
🧰 Phần mềm hợp pháp khuyên dùng:
📄
LibreOffice
🎨
Canva / Photopea
🎵
Audacity
🎬
DaVinci Resolve
Cảm ơn các em đã tham gia! 👏
1 / 12
