BÀI 1: THÔNG TIN VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN

A. YÊU CẦU CẦN ĐẠT:

• Phân biệt được thông tin và dữ liệu.
• Nêu được sự ưu việt của việc sử dụng lưu trữ, xử lí và truyền thông số.
• Chuyển đổi được các đơn vị lưu trữ dữ liệu.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

---

1. Thông tin và dữ liệu

a) Quá trình xử lí thông tin

• Thông tin là tất cả những gì mang lại cho chúng ta hiểu biết.

• Quá trình xử lí thông tin của máy tính gồm 3 bước:

• Bước 1: Tiếp nhận dữ liệu
• Máy tính tiếp nhận dữ liệu từ thiết bị (chuột, camera, cảm biến...) hoặc từ bàn phím do con người nhập vào.
• Bước 2: Xử lí dữ liệu
• Dữ liệu được biến đổi trong bộ nhớ máy tính để tạo ra dữ liệu mới.
• Bước 3: Đưa ra kết quả
• Máy tính hiển thị kết quả dưới dạng văn bản, âm thanh, hình ảnh hoặc lưu trữ để xử lí tiếp theo.

b) Phân biệt dữ liệu và thông tin

• Thông tin và dữ liệu có mối quan hệ độc lập tương đối.
• Một thông tin có thể được thể hiện bằng nhiều dữ liệu khác nhau.
• Dữ liệu không đầy đủ có thể dẫn đến thông tin sai lệch.

📌 Ví dụ:
Dữ liệu "39°C":

• Trong dự báo thời tiết: → thông tin là "trời rất nóng".
• Trong bệnh án: → thông tin là "sốt cao".

2. Đơn vị lưu trữ dữ liệu

• Máy tính lưu trữ dữ liệu theo từng nhóm bit.
• Byte (B) là đơn vị đo lượng lưu trữ dữ liệu cơ bản.
• Các đơn vị lưu trữ tăng dần:

Đơn vị	Kí hiệu	Lượng dữ liệu
Bit	bit	1 bit
Byte	B	8 bit
Kilobyte	KB	1024 B
Megabyte	MB	1024 KB
Gigabyte	GB	1024 MB
Terabyte	TB	1024 GB
Petabyte	PB	1024 TB
Exabyte	EB	1024 PB
Zettabyte	ZB	1024 EB
Yottabyte	YB	1024 ZB

---

3. Lưu trữ, xử lí và truyền thông bằng thiết bị số

• Lưu trữ:
• Thiết bị số có khả năng lưu trữ lượng lớn dữ liệu và cho phép tìm kiếm nhanh.
• Xử lí:
• Máy tính có khả năng xử lí dữ liệu nhanh, chính xác và hiệu quả.
• Truyền thông:
• Nhờ kết nối Internet, việc trao đổi dữ liệu được thực hiện tức thời với tốc độ cao.

---

C. CỦNG CỐ – VẬN DỤNG

---

❓ Câu hỏi 1: Trong thẻ căn cước công dân có gắn chip chứa thông tin cá nhân. Theo em, điều đó có lợi gì?

✅ Trả lời:

• Lưu trữ thông tin an toàn và tiện lợi
• Thẻ CCCD gắn chip lưu các thông tin như họ tên, địa chỉ, vân tay, số định danh cá nhân...
• Giảm bớt giấy tờ
• Giúp người dân không cần mang theo nhiều loại giấy tờ khi làm thủ tục.
• Xác minh nhanh, chính xác
• Hạn chế giả mạo và rút ngắn thời gian xử lí khi giao dịch, làm thủ tục.
• Kết nối với dịch vụ công trực tuyến
• Tích hợp làm hộ chiếu, bảo hiểm, thuế, thanh toán không dùng tiền mặt,...
• Tăng cường bảo mật
• Dữ liệu trong chip được mã hóa, khó làm giả.

➡️ Nhìn chung, CCCD gắn chip hiện đại hóa hành chính, tăng tiện ích, bảo mật và tiết kiệm chi phí cho người dân.

---

❓ Câu hỏi 2: Hãy tìm hiểu và mô tả vai trò của thiết bị số trong việc làm thay đổi cơ bản việc chụp ảnh.

✅ Trả lời:

1. Chuyển từ phim sang cảm biến kỹ thuật số

• Máy ảnh số dùng cảm biến CMOS hoặc CCD, không cần phim, tiết kiệm chi phí, linh hoạt.

2. Chỉnh sửa ảnh dễ dàng

• Ảnh số có thể chỉnh sửa nhanh bằng phần mềm như Photoshop, Snapseed,…

3. Tích hợp AI và tự động hóa

• Máy có thể tự lấy nét, nhận diện khuôn mặt, chụp trong điều kiện thiếu sáng,…

4. Dễ dàng chia sẻ

• Ảnh chụp có thể đăng ngay lên mạng xã hội, gửi qua email hoặc lưu trữ đám mây.

5. Tích hợp vào smartphone

• Giúp mọi người chụp ảnh mọi lúc, phục vụ cả cá nhân lẫn công việc.

6. Ứng dụng đa lĩnh vực

• Từ truyền thông, y học đến kinh doanh, khoa học…

🔹 Kết luận: Thiết bị số giúp chụp ảnh nhanh, tiện lợi, sáng tạo hơn và mở ra nhiều ứng dụng phong phú trong đời sống và công việc.

---

D. CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI:

---

❓ Câu hỏi 1: Phân biệt dữ liệu và thông tin. Cho ví dụ minh họa.

✅ Trả lời:

• Dữ liệu là tập hợp các con số, ký hiệu, văn bản… chưa được xử lí.
• Thông tin là kết quả sau khi dữ liệu được xử lí, mang lại hiểu biết cho con người.
• Ví dụ: Dữ liệu “39°C” là một con số. Trong dự báo thời tiết, nó mang thông tin “trời rất nóng”, nhưng trong y tế lại có thể là “sốt cao”.

---

❓ Câu hỏi 2: Quá trình xử lí thông tin của máy tính gồm những bước nào?

✅ Trả lời:
Gồm 3 bước:

1. Tiếp nhận dữ liệu: Từ bàn phím, cảm biến, Internet, v.v.
2. Xử lí dữ liệu: Thực hiện tính toán, phân tích, biến đổi trong bộ nhớ.
3. Đưa ra kết quả: Dưới dạng văn bản, âm thanh, hình ảnh hoặc lưu trữ.

---

❓ Câu hỏi 3: Nêu tên và mối quan hệ giữa các đơn vị lưu trữ dữ liệu từ nhỏ đến lớn.

✅ Trả lời:

• Thứ tự từ nhỏ đến lớn: Bit < Byte < KB < MB < GB < TB < PB < EB < ZB < YB

• Mỗi cấp tăng lên 1024 lần:

  1 Byte = 8 bit
• 1 KB = 1024 Byte
• 1 MB = 1024 KB
• ...
• 1 YB = 1024 ZB

---

❓ Câu hỏi 4: Trình bày lợi ích của việc xử lí và lưu trữ dữ liệu bằng thiết bị số.

✅ Trả lời:

• Xử lí nhanh chóng, chính xác, tự động.
• Lưu trữ lượng dữ liệu lớn, tìm kiếm dễ dàng.
• Truyền thông dữ liệu tức thời qua Internet.

        → Giúp tiết kiệm thời gian, công sức và tăng hiệu quả làm việc.

---

❓ Câu hỏi 5: Tại sao cùng một dữ liệu lại có thể mang thông tin khác nhau trong các tình huống khác nhau?

✅ Trả lời:
Vì thông tin phụ thuộc vào ngữ cảnh sử dụng dữ liệu.
Ví dụ: “39°C” là dữ liệu.

• Trong dự báo thời tiết → Trời rất nóng.
• Trong bệnh viện → Người bệnh sốt cao.

            → Cùng một dữ liệu nhưng thông tin rút ra khác nhau tùy theo bối cảnh.

D. TRẮC NGHIỆM