BÀI 19: CÂU LỆNH RẼ NHÁNH IF

 BÀI 19: CÂU LỆNH RẼ NHÁNH IF

Yêu Cầu Cần Đạt

• Hiểu và trình bày được các phép toán với kiểu dữ liệu logic trong Python.
• Biết cách sử dụng lệnh rẽ nhánh if để kiểm soát luồng điều khiển trong chương trình.
• Ứng dụng câu lệnh if để viết các chương trình đơn giản xử lý điều kiện.

Giới Thiệu

Trong lập trình, câu lệnh rẽ nhánh if giúp chương trình có thể đưa ra quyết định dựa trên điều kiện nhất định. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về câu lệnh if trong Python, cũng như cách sử dụng nó để xử lý luồng điều khiển trong chương trình.

1. Biểu Thức Logic Trong Python

Biểu thức logic là những biểu thức có thể nhận một trong hai giá trị: True (đúng) hoặc False (sai). Chúng thường xuất hiện trong các điều kiện của câu lệnh if.

Các phép so sánh trong Python:

<  Nhỏ hơn >  Lớn hơn == Bằng nhau <= Nhỏ hơn hoặc bằng >= Lớn hơn hoặc bằng != Khác nhau

Chú ý: Với xâu kí tự cũng có đầy đủ các phép so sánh (sẽ học sau).

Các phép toán trên kiểu dữ liệu logic bao gồm phép and (và), or (hoặc) và not (phủ định). Bảng các phép toán logic như sau:

Ví dụ về biểu thức logic:

x, y, z = 10, 5, 9
b = x < 11 and z > 5  # True
c = x > 15 or y < 9   # True
a = not b            # False

2. Lệnh Rẽ Nhánh If Trong Python

Lệnh if trong Python được sử dụng để kiểm tra một điều kiện. Nếu điều kiện đúng (True), chương trình thực thi khối lệnh bên trong if; nếu sai (False), chương trình bỏ qua khối lệnh đó.

2.1. Câu Lệnh if Dạng Thiếu

if <điều kiện>:
    <khối lệnh>

 

Ví dụ:

n = int(input("Nhập một số: "))
if n > 0:
    print("Số bạn nhập là số dương")

2.2. Câu Lệnh if Dạng Đủ

if <điều kiện>:
    <khối lệnh 1>
else:
    <khối lệnh 2>

 

Ví dụ:

n = int(input("Nhập một số: "))
if n % 2 == 0:
    print("Số đã nhập là số chẵn.")
else:
    print("Số đã nhập là số lẻ.")

3. Bài Tập Thực Hành

Bài 1: Kiểm Tra Số Chẵn, Lẻ

Viết chương trình nhập một số nguyên từ bàn phím và kiểm tra xem số đó là chẵn hay lẻ.

Code mẫu:

n = int(input("Nhập số tự nhiên n: "))
if n % 2 == 0:
    print("Số đã nhập là số chẵn.")
else:
    print("Số đã nhập là số lẻ.")

Bài 2: Tính Tiền Điện

Viết chương trình nhập số kWh điện tiêu thụ và tính số tiền điện phải trả theo bảng giá lũy kế.

Code mẫu:

k = float(input("Nhập số kWh tiêu thụ điện: "))
if k <= 50:
    t = k * 1.678
elif k <= 100:
    t = 50 * 1.678 + (k - 50) * 1.734
else:
    t = 50 * 1.678 + 50 * 1.734 + (k - 100) * 2.014
print("Số tiền điện phải trả là:", round(t), "nghìn đồng")

Kết Luận

Câu lệnh if là một phần quan trọng trong lập trình Python, giúp kiểm soát luồng chương trình dựa trên điều kiện. Hiểu và sử dụng thành thạo if sẽ giúp bạn viết mã linh hoạt và hiệu quả hơn.

👉 Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ và để lại bình luận nhé!